Archeolodzy pracujący przy wykopaliskach znajdują różnorodne świadectwa przeszłości. Jednymi z najczęstszych znalezisk tego typu są wyroby ceramiczne – miski czy wazony, ale także elementy architektoniczne – używane głównie w celach dekoracyjnych. W starożytnym Egipcie czy Mezopotamii ozdabiano ceramiką drzwi oraz ściany – pozostałości tych dekoracji można zobaczyć do dzisiaj, co wiele mówi o trwałości tego typu materiałów.
Garść refleksji
Na co dzień o ceramice nie myślimy za wiele. Naczynia? Używamy ich: jemy, pijemy z nich, a potem myjemy, aby odłożyć na półkę. Płytki w łazience? Codziennie po nich stąpamy, czasem dodając sobie odrobinę luksusu w postaci ogrzewania podłogowego. Ściany z kaflami w kuchni również widzimy (i najczęściej myjemy) codziennie. Nie zdajemy sobie jednak sprawy z tego, że za wiele lat wszystkie te rzeczy mogą być cennym świadectwem naszych czasów – tak, jak dla współczesnych archeologów są nim naczynia i inne elementy ceramiki architektonicznej z poprzednich epok, nierzadko bardzo odległych czasowo.
W podręcznikach do historii starożytnej znaleźć można przecież piękne zdjęcia ceramicznych wazonów czy mis, na których malowano różnorodne sceny z życia antycznych ludów. Sportowcy czy bohaterowie mitów greckich – każdy mógł zachować się na wazie nawet przez stulecia. Oczywiście, czasami naczynie było po prostu ozdabiane wzorem, często podkreślającym kształt danej misy czy wazy. Było to jednak robione przez rzemieślników z takim pietyzmem, że absolutnie nie ujmowało rękodziełu nic z piękna.
Każdy z tych szczegółów umożliwia archeologom i badaczom historii ustalenie, z którego okresu historycznego pochodzi dane naczynie, a także pozwala na scharakteryzowanie danej kultury. Nawet z fragmentów rozbitych waz można wyciągać wnioski o ich pierwszych właścicielach, tak samo jak z ceramicznych elementów stłuczonych antycznych fryzów czy ścian.
Skąd taka trwałość?
Wiele osób zadaje sobie pytanie – skoro wiele elementów wykonanych z teoretycznie bardziej trwałych materiałów nie przetrwało do dziś, to dlaczego archeolodzy wciąż odnajdują tyle wielowiekowej ceramiki? Przyczyn jest wiele. Całą sprawę ułatwia zapewne fakt, że ceramika nigdy nie była pierwszym celem najeźdźców. Kamienie i metale szlachetne, wino, zdobne stroje – złodzieje uwielbiali rabować tego typu towary. Jednak ceramiczne naczynia nie przedstawiały aż tak takiej wartości, zwłaszcza jeśli przedstawiały one kulturę podbitego narodu. Dlatego zwykle albo były pozostawiane w spokoju, albo tłuczone – stąd odnajdowane wszędzie szczątki.
Oczywiście ceramika nie była wykorzystywana tylko przez narody epoki antycznej. W średniowieczu ceramiczne płyty i mozaiki również znajdowały swoje zastosowanie. Na terenach zdominowanych przez muzułmanów używano ich między innymi w meczetach czy pałacach, dodając do nich po raz kolejny w historii walor artystyczny – ceramiczne płyty układano w różnorodne wzory, wzbogacając je o elementy dekoracyjne. To samo można powiedzieć o Europie – w okresie średniowiecza oraz renesansu, oprócz terakoty, stosowano również atrakcyjne wzory ceramiczne, mające uświetnić dane pomieszczenie.
Dzisiaj ceramika jest obecna praktycznie w każdym polskim domu – jeśli nie jako dekoracja, to przynajmniej spełnia role czysto funkcjonalne. I choć wytwarzana jest nieco innymi metodami i z trochę innych materiałów niż kiedyś, wciąż stanowi nieodłączny element wystroju różnych pomieszczeń. Czy kiedykolwiek, chodząc po płytkach podłogowych, zastanawialiście się, jakim będą one świadectwem naszych czasów? To jeden z wielu powodów, dla których warto zadbać o kafle czy płytki w swoim domu – aby przyszli archeolodzy mogli na ich podstawie rzetelnie ocenić epokę nowożytną. Ot, jak łatwo przejść do historii…
1 Komentarz
Super się czyta, tylko szkoda, że tak krótko..